تئوری پیچیدگی چیست ؟

تا چندی قبل اندیشمندان جهان را مجموعه ای از سیستم هایی تصور می کردندکه مطابق با قوانین جبری طبیعت ، به طریقی مشخص و قابل پیشبینی ، در حال حرکت هستند . اکنون آنان بر نقش خلاقانه بی نظمی و آشوب تاکید کرده و جهان را مجموعه ای از سیستم هایی میدانند که به شیوه های خود سازمان ده عمل می نمایند . این علم جدید ، تئوری پیچیدگی  یا پویایی غیر خطی نامیده می شود.

سیستمهای خطی و غیر خطی چگونه اند ؟

در یک رابطه خطی ، یک رابطه علت معین ، یک معلول  و فقط یک معلول دارد . اما در یک رابطه غیر خطی یک علت معین یا یک اقدام معین ، می تواند معلول ها یا پیامدهای متفاوتی داشته باشد . بعد آنکه ، سیستمهای خطی مجموعه ای از عناصر متشکله خود هستند . میتوان یک سیستم خطی را به عناصر و اجزا ی خود تقسیم کرد و هر کدام از آنها را بررسی نمود سپس به نوعی تبیین کلی از سیستم دست یابید . ولی در سیستم های غیر خطی نوعی هم افزایی وجود دارد ، ونمی توان به روش تجزیه اجزا و بررسی مجزای هر کدام از آن ، به تبیین کل آن پرداخت .

واژه آشوب چه معنی می دهد ؟

• واژه chaos به طور سنتی به عنوان بی نظمی و آشوب و فقدان هر گونه ساختار یا نظم تعریف می شود . تعریف جدید آشوب اشاره بر آن دارد که بی نظمی ممکن است که صرفا سطح بالایی از پیچیدگی باشد که شاید از فرایندهای قطعی ناشی شود .
• هيلز در 1990 آشوب يا بي نظمي را اينگونه تعريف مي كند : بی نظمی و آشوب نوعی نظم در بی نظمی است . بی نظم از آن رو كه  نتايج آن بی نظمی منظم غير قابل پيش بيني است ومنظم بدان جهت كه از نوعی قطعيت برخوردارست.
• آدامز آشفتگی را اينگونه تعريف می كند : از آشفتگی زندگی زائيده می شود درحاليكه ازنظم عادت به وجود می آيد.

تئوری آشوب چیست ؟

vتئوری آشوب (یا تئوری سیستم های غیر خطی ) نگرشی جدید است که کاربردهای فراوانی را برای هر علمی (از جمله هیدرو دینامیک ، علم اوزان و مقیاسها ، بیولوژی ، شیمی ، فیزیک ، نجوم ، پزشکی و . . . ) در پی داشته است . و از هر تفکر قطعی و کل گرایی به دور است .

vاز جهت ساختاردهی  نظام سازمانی ، روش قطعیت گرای سنتی باعث شده تا با ساختارهای مکانیکی  و غیر قابل انعطاف روبرو باشیم که نمی تواند خود را با دنیای واقعیات  ، که دنیایی مشحون از بی نظمی تلاطم است تطبیق دهد ؛ در حالی که با کمک نظریه آشوب به سادگی می توان انواع مشکل بی نظمی  و ساختاری را حل کرد .

 كاربرد تئورى آشوب در علوم مختلف

تئورى آشوب در رشته ها و گرايش هاى مختلف بسيار نفوذ پيدا كرده است. به گونه اى كه امروزه كمتر علم یا سازمانى را مى توان يافت كه رگه هايى از آشوب در آن وجود نداشته باشد.

کاربرد در ریاضی

• براساس نظريات ماندل بروت كه پايه گذار هندسه جديدى بود ابرها مانند كره، كوهها مانند مخروط و رعد و برق مانند خطى مستقيم نيست كه بتوان رياضيات خطوط مخروط و كره آنها را اندازه گيرى كرد، هندسه جديدى لازم است كه هندسه چين و چروك ها، سوراخ ها، پيچ و تابها، ناهموارى ها و تلاطم هاست، او در اين هندسه مسئله شكستگى ها(فراكتالها) را عنوان نمود و براساس فرمول هاى پيشنهادى توانست آنها را اندازه گيرى كند.

کاربرد دراقتصاد

• با توجه به احتمال وجود فرآيند آشوبى در سرى هاى اقتصادى، اعمال روش استانداردمتداول در اقتصاد سنجى يعنى به كارگيرى مدل هاى برآوردى و پيش بينى اين سرى هاناكافى بوده و در برخى از موارد نيز نتايج گمراه كننده اى به دنبال داشته است.

کاربرد در MIS

• به كارگيرى قوانين آشفتگى در فناورى هاى هوش مصنوعى از مصاديق كاربرد تئورى آشوب در نظام هاى مديريت اطلاعات (MIS) است .

تئوری آشوب در مدیریت

vيك سازمان موفق معمولا سازمانى برخوردار از نظام بازخورد غيرخطى    پويا است كه مدیریت آن برای تغییر در ناحيه آشفتگى دست به اقدام مى زند و با بهره گيرى از خود سازماندهى، به طور خلّاق سازگارى پويايى در عرصه هاى كاركردى سازمان و خرده سيستم هاى داخلى و تعاملات بيرونى آن برقرار مى كند.

vدر این سیستم های پیچیده  مديریت در سازمان با نهادينه كردن فعاليت بيشترى از فرهنگ سامانه هاى آشوب گونه در سازمان ،  آمادگى سازمان را براى خود سازماندهى، خلاقيت و نوآورى، تعامل با محيط فراهم كنند

اثر  پروانه ای (butterfly effect)

 يك تغيير جزئی درشرايط اوليه معادلات پيش بينی كننده جوی؛ منجر به تغييرات بسيار شديد در نتايج حاصل ازآنها می گردد. به عبارت ديگر اثر پرونه ای اين تئوری به گونه ای است كه يك تغيير جزئی در ابتدا منجر به يك دگرگونی بسيار بزرگ در پايان كار خواهد شد، بدين مفهوم كه مثلا؛ اگر پروانه ای در " پكن " پر بزند ممكن است بر اثر اين پرزدن ، در  نيويورك طوفانی ايجاد شود .

اثر پروانه ای و بازتاب آن در سازمان ومدیریت

براساس اين ويژگی يك تغيير كوچك درشرايط اوليه كار می تواند تغييرات بنيادی واساسی در نتيجه  كار ايجادكند.اثر پروانه ای ، توجيهی عقلائی وكامل از رفتارها وتصميمهای مديران كار آفرين وخلّاق وموفق به دست می دهد كه با يك حركت مناسب وكم انرژی توانسته اند موجبات تحول ودگرگونی های عظيم وتوفيق هاي شگرفی را برای سازمان فراهم آورند. يك انديشه خلّاق همچون بال زدن يك پروانه می تواند درمسيری آنچنان كارساز وانرژی آفرين باشد كه طوفان وتحول برپاكند واز يك اندك بسيار بسازد .

بر اساس خاصيت پروانه ای مديران بهره ور مديرانی هستند كه اين نهاده ها را می شناسند وهمچون ذره ای كه از آن انرژی بسيار حاصل می شود آنرا به موقع و بجا مورد استفاده قرار می دهند .

به اتفاقات دقت کنید تا اثرات پروانه ای را بشناسید

1. آیا اتفاقات ناشی از کشته شدن ولیعهد اتریش-مجارستان را می توان به عنوان مثالی از اثر پروانه ای بیان نمود .
2. آیا کشته شدن دانشجوی سبزی فروش تونسی را در شکل گیری بیداری اسلامی می توان به عنوان مثالی از اثر پروانه ای بیان نمود .

...