تاثیر شرایط مختلف بر یادگیری

مقدمه

انسان هایی كه ما می شناسیم و با آنها در ارتباطیم، بر اثر یادگیری به آنچه كه هستند رسیده اند. آنان عادت های زندگیشان را آموخته اند، و این عادت ها و همین طور خزانه معلومات، مهارت ها و شایستگی های انسانیشان كه آنان را افراد متمایزی می سازد، می‌توانند با یادگیری تغییر یابند.

بزرگسالان افرادی بسیار قابل انطباق هستند و به شایستگی عمل می كنند. اینكه چگونه توانسته اند از نقطه شروع كودكی فوق العاده متكی به دیگران و نسبتاً بی كفایت بوده اند تا به این نقطه پیش بروند، پرسشی حائز اهمیت و قابل تعمق است. به طور حتم، بخشی از پاسخ به این پرسش در ساختار وراثتی و درك فرایند تحول (رشد) در جریان نشو و نما نهفته است. بخش دیگر كه به مجموعه شرایط متفاوت در زندگی فرد مربوط می‌شود، همانا یادگیری است. به طور كلی مشخص شده است كه مهارت های انسانی، ارج نهادن ها و استدلال ها با گوناگونی فراوانشان، همین طور امیدها، آرزوها، نگرش ها و ارزش های انسانی از لحاظ تحول تا حد زیادی به رویدادهایی وابسته اند كه یادگیری نامیده می شود.

اگر شخص بخواهد می تواند در همین نقطه به تفكر خود در مورد یادگیری پایان دهد و خود را این گونه قانع سازد كه تحول انسان با تمام تجلیاتش به دو عامل رشد و یادگیری و كنش متقابل بین آنها وابسته است. شخص می تواند در مورد كودك بگوید «او خواهد آموخت» درست همان گونه كه می گوید «او بزرگ خواهد شد و این چیزها را پشت سر خواهد گذاشت» و انكار چنین بیاناتی بس دشوار است. اما برابر ساختن یادگیری و رشد و نمو به عنوان رویدادهای طبیعی به منزله نادیده گرفتن مهمترین تفاوت بین آن دو است. عواملی كه بر رشد و نمو اثر می گذارند به مقدار زیاد جنبه ارثی دارند؛ اما، عواملی كه بر یادگیری تأثیر می كنند، اساساً با رویدادهایی كه در محیط زیست فرد وجود دارند، معین می شوند. وقتی خمیر مایه ارثی فرد هنگام بستن نطفه تعیین شد، تغییر در رشد او به آسانی میسر نیست، مگر با تدابیر بسیار استثنایی، اما اعضای جامعه انسان كه خود مسؤل مراقبت از شخص در حال تحول است، بر رویدادهایی كه یادگیری را تحت تأثیر قرار می دهند كنترل زیاد دارد. همان طور كه به ما گفته اند «تجربه بزرگترین معلم است». این بدان معنی است كه رویدادهایی را كه فرد در حال تحول، تجربه می كند- چه در منزل، چه در محیط جغرافیایی و مدرسه، یا در محیط های اجتماعی گوناگون دیگر- یادگیری او را مشخص می سازند، و بنابراین تا حد زیادی نشان می دهند كه او چگونه فردی خواهد شد.

این وابستگی شدید یادگیری به شرایط محیطی، مسؤلیت عظیمی را برای تمام افراد جوامع بشری به بار می آورد. موقعیت هایی كه كودكان در حال تحول در آنها قرار می‌گیرند، چه این موقعیت ها عمدی باشند یا غیر عمدی، حداكثر تأثیر را روی آنان خواهند گذاشت. در واقع، در حال حاضر درك بسیار روشنی از این كه حدود این تأثیر چه می تواند باشد، وجود دارد. آیا موقعیت هایی كه امروزه فرد در حال تحول به طور مرسوم در آنها قرار می گیرد آن چنان هستند كه مشوق پرورش متفكران متعهد، هنرمندان و یا دانشمندان بزرگ باشند؟ یا این موقعیت ها چنان هستند كه چنین تحولی را سركوب می كنند و بهره گیری كامل از تفكر و تعقل انسان را مانع می شوند؟

پی بردن به این اقعیت كه یادگیری تا حد زیادی به رویدادهایی وابسته است كه فرد در محیط زیستش با آنها كنش متقابل دارد، ما را قادر می سازد تا به یادگیری به عنوان رویدادی كه می شود آن را دقیق تر مورد بررسی قرار داد و عمیق تر فهمید، بنگریم. یادگیری، رویدادی كه صرفاً به طور طبیعی اتفاق بیفتد نیست، بلكه رویدادی است كه تحت شرایط قابل مشاهده معین رخ می دهد. به علاوه، این شرایط قابل تغییر و كنترل هستند، و این امر بررسی رویدادهای یادگیری را با روش های علمی ممكن می سازد. شرایطی را كه تحت آن یادگیری رخ می دهد می توان مشاهده و به زبان عینی توصیف كرد. همچنین می توان روابط بین این شرایط و تغییرهایی را كه بر اساس یادگیری در رفتار فرد رخ می دهند مشخص كرد و در مورد آنچه كه آموخته شده است استنتاج هایی انجام داد. همچنین می توان مدل ها و نظریه های علمی تدوین كرد تا بدان وسیل تغییرات مشاهده شده را تبیین نمود، همانطور كه در سایر رویدادهای طبیعی چنین اقدامی صورت می گیرد.